Trong những năm gần đây, một mô hình nghiên cứu mới đang thu hút sự chú ý rộng rãi trong lĩnh vực khoa học đời sống - Khoa học phi tập trung (DeSci). Khái niệm này đưa ra ý tưởng phi tập trung của Blockchain vào nghiên cứu khoa học đời sống, nhằm giải quyết nhiều vấn đề trong mô hình nghiên cứu truyền thống.

Sự xuất hiện của DeSci bắt nguồn từ sự phản ánh sâu sắc về những vấn đề tồn tại trong nghiên cứu khoa học sự sống truyền thống. Trong một thời gian dài, việc phát triển thuốc mới phải đối mặt với các thách thức như đầu tư cao, thời gian dài, dòng tiền không minh bạch, khó khăn trong chia sẻ dữ liệu và chuyển giao kết quả chậm. DeSci cố gắng giải quyết những thách thức này thông qua các đặc tính của công nghệ Blockchain, chẳng hạn như tính không thể thay đổi và hợp đồng thông minh.

Trong việc huy động vốn, DeSci đã đưa ra giải pháp đổi mới. Trong mô hình truyền thống, các nhà nghiên cứu thường phải trải qua thời gian chờ đợi dài để xin quỹ, và các nghiên cứu nhỏ hoặc tiên tiến dễ bị bỏ qua. DeSci kết nối các nhà đầu tư toàn cầu, bệnh nhân và các nhà khoa học thông qua tổ chức tự trị phi tập trung (DAO), cung cấp kênh huy động vốn nhanh cho các dự án chất lượng. Ví dụ, VitaDAO, tập trung vào công nghệ trường thọ, đã áp dụng mô hình hoạt động này và thậm chí thu hút được đầu tư từ các công ty dược phẩm lớn như Pfizer.

DeSci còn sáng tạo giải quyết vấn đề phân phối lợi ích từ kết quả nghiên cứu. Bằng cách chuyển đổi quyền sở hữu trí tuệ thành IP-NFT trên Blockchain, đóng góp của người tham gia có thể được ghi lại một cách chính xác và thông qua hợp đồng thông minh tự động phân phối lợi nhuận, giảm thiểu đáng kể các tranh chấp.

Ngoài ra, DeSci hy vọng sẽ cải thiện tính minh bạch và độ tin cậy của nghiên cứu khoa học. Bằng cách đưa dữ liệu thí nghiệm và quá trình nghiên cứu lên blockchain theo thời gian thực, bất kỳ ai cũng có thể xem, điều này không chỉ giảm khả năng gian lận học thuật mà còn làm cho quy trình đánh giá trở nên công khai và minh bạch hơn, giảm thiểu sự can thiệp của các yếu tố con người.

Trong lĩnh vực y sinh, đã xuất hiện các tổ chức và nền tảng chuyên biệt như BioDAO và Bio Protocol. BioDAO cam kết xây dựng cộng đồng nghiên cứu trong lĩnh vực cụ thể, trong khi Bio Protocol cung cấp công cụ hợp tác cho các cộng đồng này, thúc đẩy sự hợp tác hiệu quả.

Mặc dù DeSci vẫn đang ở giai đoạn phát triển ban đầu, nhưng nó đã cho thấy tiềm năng để thay đổi mô hình nghiên cứu truyền thống. Bằng cách giải quyết các vấn đề cốt lõi như phân bổ tài chính, chia sẻ lợi ích và niềm tin, DeSci hứa hẹn mang lại những chuyển biến cách mạng cho lĩnh vực nghiên cứu.

Với sự tham gia của nhiều tổ chức và cá nhân vào lĩnh vực mới nổi này, chúng ta có thể mong đợi thấy nhiều kết quả nghiên cứu sáng tạo và những tiến bộ công nghệ đột phá hơn nữa. DeSci không chỉ có thể tăng tốc độ phát hiện khoa học mà còn hy vọng giúp các kết quả nghiên cứu nhanh chóng mang lại lợi ích cho công chúng, thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của toàn bộ lĩnh vực khoa học sự sống.